De Abdij van Berne in Heeswijk is een van de bekendste abdijen in Nederland. Veel mensen weten hoe mooi de gebouwen van de abdij en de abdijtuin zijn, dat er een prachtige boekwinkel is en dat er sinds vorig jaar ook Berne Abdijbier wordt geschonken in het proeflokaal. Weinig mensen weten echter dat vanuit deze abdij Norbertijnse stichtingen zijn gedaan in India en dat vanuit Heeswijk de stichting Solidair met India opereert. Deze organisatie ondersteunt concrete ontwikkelingsprojecten in India op het gebied van educatie, gezondheidszorg en sociale voorzieningen. Het kantoor van deze organisatie bevindt zich in het vml. Abdijhuis. Op jaarbasis gaat ruim een miljoen euro naar deze projecten in India. Een interview met abt Denis Hendrickx over de relatie van de abdij met India en de toekomst van Solidair met India.
Door: Dominique Kok
Hoe is precies de band van de Abdij van Berne met India?
“De band van de Abdij van Berne met India is heel oud. Al meer dan 90 jaar geleden kregen de norbertijnen van de Abdij van Berne een missiegebied toegewezen in de deelstaat Madhya Pradesh, Midden-India, waar zij zich richtten op onderwijs, zorg en ontwikkeling. Daar sloten zich steeds meer mensen bij aan, uit Nederland en ook lokale bevolking. Er ontstonden ontwikkelingsprojecten en kleine nederzettingen van geloofsgemeenschappen. In de loop van de jaren heeft zich dat dusdanig uitgebreid dat in de stad Jabalpur een grotere gemeenschap kwam. Daar werden ook jonge mensen opgeleid, die later weer verspreid zijn geraakt over andere plaatsen in India, waar zij ook nederzettingen stichtten. De abdij van de norbertijnen in India is dus in Jamtara, nabij de stad Jabalpur. De kleinere nederzettingen zijn ook gegroeid en op hun beurt zelf al weer gestart met eigen projecten zoals de bouw van scholen.”
Is het niet de bedoeling dat de lokale gemeenschappen uiteindelijk financieel onafhankelijk worden?
“Het op eigen benen kunnen staan is een heel moeilijke zaak, met name financieel. Daarom gaat er aan projecten – dus niet naar de gemeenschappen zelf maar naar de sociale projecten die zij uitvoeren – nog ongeveer een miljoen per jaar uit Nederland naar India toe. Daarom is het dus ook dat Solidair met India in haar projectkeuze veel nadruk legt op structurele inkomensverwerving. Wij steunen projecten die mede als doel hebben om inkomsten te genereren. Wij zorgen voor een schoolgebouw, daardoor kunnen er mensen in het onderwijs functioneren, die krijgen een overheidsinkomen dat ze in staat stelt om te leven. De lokale bevolking kan net het dagelijks leven financieren, maar voor extra projecten hebben zij geen geld. Het geld uit Nederland wordt grotendeels besteed aan onderwijsdoelstellingen en gezondheidsdoelstellingen, eigenlijk nauwelijks aan binnenkerkelijke zaken. Een kerkruimte kan bijvoorbeeld prima gecombineerd worden met een zaaltje in een school.
Bepaalde lokale gemeenschappen kunnen inmiddels redelijk zelfstandig draaien. Zij kunnen ook bijdragen aan de centrale abdij om gepensioneerden en jongeren in opleiding te onderhouden. Het werk van de stichting wordt voor een groot deel vanuit Nederland gefinancierd, maar ook vanuit andere abdijen en gemeenschappen wordt er een bijdrage geleverd.”
Via deze stichting dragen jullie bij aan de lokale bevolking in India, maar wat draagt dit bij aan de Abdij van Berne?
“Ik zie onze werkzaamheden India als een soort ouder-kind-relatie, een kind dat hulp nodig heeft. In hun groeiproces kunnen en willen de gemeenschappen in India ook steeds meer bijdragen aan de inhoudelijkheid van de orde. Wij kunnen ook dingen van hen leren. Jongeren van de orde zijn in de maand mei bijvoorbeeld naar India geweest voor een uitwisseling, daar leren zij heel veel van. Nu werken ook mensen uit India in Nederland. Wat vroeger eenrichtingsverkeer was, werkt nu steeds meer twee kanten op.”
Controleren jullie de werkzaamheden ook?
“Wij hebben de stichting in 2005 verzelfstandigd om gemakkelijker donateurs te kunnen werven. We zijn absoluut geen puur kerkelijke organisatie, we richten ons juist vooral op onderwijs en gezondheidszorg. De hele projectfinanciering, de bepaling van plannen, controle van plannen en uitvoering van plannen gebeurt door de stichting. Zo kunnen de verhoudingen ook zakelijker zijn dan als wij dat als medebroeders zouden doen. Ik ben vorig jaar twee keer in India geweest omdat er verkiezingen waren voor een nieuwe abt van de Abdij in Jabalpur. Het is traditie dat de abt van het stichtende klooster de verkiezingen voorzit. Wij beperken ons dus tot familiale relaties, de zakelijke kant wordt in zijn geheel door de stichting gedaan.”
Zijn donaties vooral afkomstig van religieuze instellingen?
“Nee, uit algemene hoek. Met name donaties op het terrein van ontwikkeling en educatie, dat komt zeker niet specifiek uit religieuze hoek.”
Hoe ziet de toekomst eruit? Waar zou u heen willen met Solidair met India?
“Ik denk dat het zeker nog een tijd nodig is dat deze stichting blijft bestaan. Prioriteit is het zorgen voor structurele dekking voor een aantal inkomsten, zoals het mogelijk maken van studiefinanciering voor jongeren. Dit zijn essentiële zaken die zeker verder gedragen moeten worden naar de toekomst. We helpen de lokale gemeenschappen om plannen te maken om projecten op te zetten die inkomengenerend zijn. Aan de andere kant, en dat is immaterieel, denk ik dat het heel belangrijk is dat je betrokken bent bij elkaar en dat je met elkaar in verbinding blijft staan. 10-15% van onze orde komt tegenwoordig uit India. Wij hebben op wereldniveau 1750 leden en daarvan zijn er meer dan 250 Indiërs. Ik denk dat ook daarom de betrokkenheid heel belangrijk is.”
Hoe vaak bent u zelf in India geweest?
“Ik ben vier keer in India geweest. Ik heb het echt zien groeien. Er komen steeds meer gemeenschapjes bij en ook kwalitatief wordt er steeds meer vooruitgang geboekt. Je ziet ook de ontwikkeling van India zelf. Het dorp waarin de abdij staat, is al bijna vastgegroeid aan de stad Jabalpur. Gebieden worden razendsnel volgebouwd. In Mumbai zit de norbertijnse gemeenschap bij de sloppenwijken, maar daar omheen schieten de flatgebouwen uit de grond.”
India is toch een opkomende economie?
“De welstand is enorm toegenomen, maar niet in de breedte. Het grote probleem ligt bij de oneerlijke verdeling. India is economisch gezien ontzettend gegroeid, maar de welstand is slechts toegankelijk voor een zeer klein deel van de bevolking. De standenverschillen zijn in India nog zo duidelijk merkbaar.”
Ook in Nederland zijn er problemen, waarom dragen jullie dan bij aan India? Er is hier ook zoveel te doen.
“We willen zeker ook in eigen land bijdragen. Je moet onze activiteiten in India zien als het feit dat je voor je familie wilt zorgen. Je moet het ene doen, maar het andere niet laten. Daarom dragen we ook bij aan de problemen in Nederland. Zo gaan wij binnenkort 14 vluchtelingen opnemen. We moeten over landsgrenzen heen kijken, daar kun je in deze tijd van globalisering niet omheen. Onze groei naar de eenwording van Europa, waar ik overigens grote vraagtekens bij heb, omdat het nagenoeg enkel gericht is op een economische eenwording om een blok te vormen tegenover de economie van Japan en die van Amerika. We hebben nu een te nadrukkelijk economisch blok gecreëerd, zonder ons goed te realiseren waar we mee bezig waren. Kijk naar alle problemen met Griekenland, Spanje en Ierland, die hebben we zelf gecreëerd. Op sociaal vlak hebben we er nagenoeg weinig of niets ingestopt. Daarom is de discussie over Europa nu volop gaande. Zonder dat we ons ervan bewust waren, hebben we dat klimaat waar Wilders nu zo hard over roept zelf gecreëerd. We hebben zelf onvoldoende basis gelegd waarop we het bouwwerk van Europa zouden kunnen bouwen. Het meest erge vind ik dat we nu de buitengrenzen willen gaan versterken. Dan zeg ik vanuit mijn christelijke overtuiging: dat kun je niet maken. Als wij werkelijk stellen dat wij wereldburgers willen zijn, dan betekent dat dat wij ons hier wat meer zullen moeten ontzeggen om een ander de kans te geven om zichzelf te kunnen ontwikkelen en wat meer mogelijkheden te krijgen.”
Is dat ook de reden dat jullie vluchtelingen gaan opnemen? Willen jullie een standpunt innemen?
“We geven hier duidelijk een signaal mee af dat past bij onze overtuiging. Niemand vlucht uit plezier, dat doe je omdat er nood is. Moet ik niet zeggen dat velen van ons die zijn geëmigreerd naar Australië en Canada, dat in feite ook hebben gedaan om een beter bestaan te kunnen opbouwen? Omdat er hier geen mogelijkheden waren om een groot landbouwbedrijf op te zetten bijvoorbeeld? Wij hebben onze textielfabrieken over kunnen plaatsen voor goedkope arbeid, mogen we dan ook klagen als mensen omgekeerd doen? Als wij werkelijk geloven dat wij samen willen bouwen aan een andere wereld, en als wij werkelijk zeggen vanuit onze christelijke overtuiging dat barmhartigheid belangrijk is, dan is een van onze taken om de vreemdeling op te vangen.
Ik vind overigens dat de nationale politiek en de overheid in deze problematiek veel nadrukkelijker moeten optreden. Zij zijn gekozen om dit land te besturen. Als er zaken in het land gebeuren, zoals het binnenkomen van vluchtelingen, dan moeten ze een besluit durven nemen. Neem nou het Oekraïne referendum, wat een flauwekul! We hebben kamerleden die daarvoor betaald worden, dan hoeven we toch geen referendum te houden? Als een politieke partij onder zijn eigen aanhangers wil peilen hoe de meningen verdeeld zijn, vind ik dat een ander verhaal.
Naast het opnemen van vluchtelingen hebben wij ook heel lang onderwijs in eigen land verzorgd. Iets anders waar we trots op mogen zijn, is dat in onze abdij de Rabobank is opgericht. De Boerenleenbank, zoals de bank heette voordat het fuseerde en Rabobank werd, is gesticht door een norbertijn van Berne. De bank werd gesticht als coöperatie met als doel om mensen te verenigingen en gemeenschappelijke belangen te behartigen middels het opzetten van coöperaties. Wat wij nu in ontwikkelingslanden doen met microkrediet en coöperatie is eigenlijk hetzelfde idee. Toen begin dit jaar de mededeling kwam dat de coöperatiegedachte bij de Rabobank verdween en alles gecentraliseerd werd, ben ik heel boos geworden. Dit is toch onze kern? Nota bene onze eigen Koningin Maxima draagt dit uit, omdat zij veel bijdraagt aan het stimuleren van microkrediet in het buitenland, terwijl de coöperatiegedachte ook hier zo belangrijk is!
Ook zijn we nu met een aantal mensen bezig om aandeelhouder te worden bij Shell om te kunnen participeren in de discussie rondom fossiele brandstoffen. Ook al hebben we maar één aandeel, dan kunnen we in ieder geval het woord voeren bij een aandeelhoudersvergadering om een tegengeluid te laten horen. We zullen zeker niet meteen in staat zijn het beleid van Shell te veranderen, maar de kern is: je hebt wel degelijk macht door bewust je eigen keuzes te maken.
Wij zijn dus zeker ook bezig met wat er hier in de samenleving speelt. In de loop van de geschiedenis probeerden wij ons altijd al voor het land in te zetten, en dat doen we nog steeds. Door onze geschiedenis zijn we ook in India terecht gekomen, maar dat heeft ook te maken met onze internationale verantwoordelijkheid. Als je je ogen zou sluiten voor de internationale wereld is dat heel bekrompen. Je moet een weg vinden in dat spanningsveld.”
Voor meer informatie over Solidair met India: klik hier.
Dit is het derde en laatste artikel van een serie over Solidair met India.
Foto boven: Madhya Pradesh, Wikimedia Commons / Buiobuione
