Door: Joost Jansen o.praem.

Een nichtje, dertien jaar oud, wil ‘influencer’ worden. ‘Waarom?’, vragen haar ouders. ‘Dan verdien ik in korte tijd veel geld.’ Haar nuchtere ouders: ‘Begin eerst maar eens met vakkenvullen bij de Jumbo in ons dorp.’ Met dit kleine voorbeeld hoef ik dan niet stil te staan bij de graaiende biljonairs waarvan we de namen dagelijks in de media voorbij zien komen. Ik vraag me telkens af: wat is het toch dat je steeds meer wilt hebben als je je reeds alles kunt veroorloven? ‘Pas op en wacht u voor alle hebzucht!’, horen we uit de mond van Jezus. Iemand zei onlangs: ‘We zijn nog nooit zo ongelukkig nu geluk overal te koop is.’ En wat versta je dan onder ‘geluk’…

Hebzucht, want daar gaat het hier om, wordt als een van de hoofdzonden gezien. Sinds mensenheugenis verlangen mensen naar meer en meer terwijl men niet verzadigd raakt. Dan maar een grotere schuur bouwen voor mijn bezit, hoorden we in het evangelie. Thomas van Aquino, de grote theoloog van de katholieke kerk, zei al in de dertiende eeuw: ‘Hebzucht is een zonde direct tegen iemands buurman aangezien de ene mens niet overvloedig kan zijn in uiterlijke rijkdom zonder dat een andere mens ze ontbeert.’

Waar komt die drang tot meer en meer toch vandaan? Leegte. Een gevoel van leegte. Leegte die niet gezien wordt, die niet wordt erkend. IJdelheid der ijdelheden… Van de zijlijn kunnen we dit mooi analyseren en het herkennen. Maar dan? Hoe reageren wij hierop? Jezus kan ons waarschuwen voor de hebzucht, maar het is te eenvoudig om dan met jezelf af te spreken om niet meer hebzuchtig te zijn. Symptoombestrijding geeft geen duurzame oplossing.

Hebzucht is een vrucht van de leegte in de mens. En waar komt die leegte vandaan? Hoe komt het dat veel mensen vandaag lijden aan eenzaamheid, onzekerheid, somberheid en voelen ze vertwijfeling en angst? Pas nog een gesprek met iemand die echt alles goed voor elkaar heeft, in de ogen van velen. En toch is ze niet gelukkig. ‘Als ik alles heb en ook de middelen heb om alles te kopen, wat is dan nog de zin van mijn leven?’ Ja, de zin van ons leven… Zingeving is een schaars product aan het worden en ook nog eens niet te koop.

Bij leegte kun je – grof geschetst – twee dingen doen. Je kunt je heil zoeken in het kopen van veel spullen, onze nare gevoelens dempen door excessief te consumeren en te ‘genieten’. ‘Rust nu uit, eet en drink en geniet ervan’, zei de rijke in het evangelie. Vandaag voegen mensen er nog aan toe: ‘Je hebt het verdiend!’

Je kunt ook een andere weg inslaan, die van de ontmoeting met anderen. Spullen/materie tegenover relaties/mensen. In essentie komt het daar op neer. Hebt u gehoord dat de rijke man het heeft over ‘overleggen met zichzelf’ en ‘ik zal tot mijzelf zeggen’… Daar komt een ander niet aan te pas. Hij is met zijn eigen ego in gesprek. Als hij zijn oren en ogen had open gehouden voor die alleenstaande moeder met drie kinderen een paar huizen verder zou hij wellicht anders reageren. Hij zou kunnen delen zonder dat hij het zelf zou merken. Een paar procent van de enorme oogst die hij binnengehaald heeft, zou voor een ander het verschil kunnen zijn tussen overleven en leven.

Volgens mij komen deze verhalen uit de Schriften prima op tijd als we kijken naar wat er in onze wereld aan de hand is. Wij kunnen het verschil maken tussen ‘oppotten’ en ‘delen’. Wij kunnen gaan ontdekken dat veel dat wij najagen vaak ‘gebakken lucht’ is. Dan komen we bij dat gedicht uit het boek Prediker. De dichter heeft het over leegte, over lucht, over gedachtenspinsels waar je niks voor koopt. Dan komen we deze ‘ijdelheid der ijdelheden’, deze ‘gebakken lucht’, toch vaak tegen! Gelukkig geeft God ons mensen, heel veel verschillende mensen, concrete mensen. Als we open blijven dan worden we gewekt om te reageren, om elkaar te helpen, om te delen. We hebben allemaal onze eigen gaven, onze eigen hulpbronnen. We kunnen ons inzetten voor een gezamenlijk project. Jezus biedt ons zijn project aan. Hij noemt dat het ‘rijk voor God’. Dat ‘rijk van God’ is er nog niet, dat is nog steeds in wording. Nu al in deze viering én straks én morgen…