“Het vuur brandend houden”

De Paastijd ligt alweer achter ons. Pasen, een feest zó groots dat we er maar liefst vijftig dagen voor uittrekken om het te vieren, tot en met het hoogfeest van Pinksteren.

Door: Frank van Roermund o.praem.

Ons Paasfeest kent zijn parallel in het joodse Pesach, dat is bekend. Verrijzenis, bevrijding uit de dood versus bevrijding van het volk Israël uit het slavenhuis Egypte. Zo ook ligt de voorloper van ons Pinksteren, en daarmee ook die periode van vijftig dagen, verankerd in de joodse traditie, en wel in de Mozaïsche wetten die aan het volk Israël werden gegeven na de uittocht uit Egypte. De uittocht wordt gevierd op Pesach, en op de vijftigste dag van Pesach – zo staat in het boek Leviticus – moeten bij wijze van afsluiting van het feest nieuwe offers voor God worden gebracht, de zogeheten ‘eerstelingen’ van de graanoogst en het vee. Deze afsluiting van Pesach wordt het Wekenfeest genoemd, in het Hebreeuws: Sjavoeot. Analoog aan de oorspronkelijke joodse betekenis werden in onze eigen, christelijke traditie de eerste nieuwe bekeerlingen op Pinksteren als ‘eerstelingen van de oogst’ toe gevoegd aan de eerste christengemeente.

Pasen en Pesach, Pinksteren en Sjavoeot, de eerste bekeerlingen gezien als ‘eerstelingen van de oogst’… Prachtige parallellen die niet beperkt blijven tot een ver verleden! Want de oogst gaat voort, de gemeenschap rondom Christus groeit, dóór de werking van de Geest. Ook wij zijn, hoewel niet als eerstelingen, door het ontvangen van Gods Geest bij onze doop toegevoegd aan de gemeenschap rondom Christus. Maar met die eenmalige gebeurtenis is het verhaal niet af. Onze toewijding aan Christus behoeft voortdurende hernieuwing. Anders gezegd: het sacrament van de doop vindt pas zijn voltooiing aan het eind van ons leven. Tot die tijd moeten wij ons blijven laven aan de Bron, moeten wij ons blijven laten inspireren door Gods Geest.

Jezus zegt in het evangelie van Pinksteren: “Als gij mij liefhebt, zult ge mijn geboden onderhouden. Dan zal de Vader u op mijn gebed een andere Helper geven om voor altijd bij u te blijven.” Door Jezus lief te hebben, stellen wij ons dus open voor de heilige Geest. En Jezus liefhebben is: doen wat Hij van ons verlangt, elkaar liefhebben, zorg dragen voor elkaar, in het bijzonder voor armen en zwakken, je inzetten voor gerechtigheid en vrede, in het klein, in onze eigen leefomgeving, en zo mogelijk ook in het groot, wereldwijd. Naast alle ellende die wij dagelijks horen, gebeurt er ook heel veel goeds. Dat zijn de zogeheten vruchten van de Geest. De hele Schrift spreekt hiervan, zowel het Oude als het Nieuwe Testament.

In de periode ná Pinksteren die nu aanbreekt, de ‘gewone’ tijd door het jaar, is het zaak de vreugde van Pasen en het vuur van Pinksteren niet te verliezen, maar deze te hernieuwen van dag tot dag. Maar: hoe houden wij dat vuur van het begin brandend?

Welnu, in de geschiedenis zijn er tallozen geweest die ons hierbij tot voorbeeld kunnen dienen. Laat ik er twee noemen die tot op de dag van vandaag heel belangrijk zijn voor onze abdij en orde: de heilige Norbertus, onze ordestichter, en de heilige Augustinus, onze Regelvader. Zij beiden waren mannen van groot geloof die uit de heilige Schrift hun inspiratie putten. Norbertus nam de Regel van Augustinus aan als leidraad voor de leefwijze in zijn kloosterstichtingen, naar het voorbeeld dus van de eerste christengemeente zoals beschreven in de Handelingen van de Apostelen. Norbertus (1080-1134) leefde, net als wij nu, in een tijd dat de Kerk hoognodig interne hervorming behoefde. Hij was een van de belangrijkste figuren uit de zogeheten Gregoriaanse Hervorming. Het was een tijd waarin Kerk en Staat voortdurend in elkaars vaarwater zaten en met elkaar overhoop lagen. Denk bijvoorbeeld aan het benoemingsrecht (investituur) van bisschoppen. Norbertus nam in die investituurstrijd stellig de positie in dat de Kerk, de paus, ging over bisschopsbenoemingen, en de keizer over wereldlijke benoemingen. En zo werd de strijd uiteindelijk ook beslecht. Een duidelijke scheiding dus.

Naast Norbertus is ook de heilige Augustinus (354-430) een lichtend voorbeeld voor ons. En niet alleen voor ons norbertijnen maar voor de gehele Kerk. Hij werd en wordt gekend als zeer pastoraal bewogen en altijd bezorgd om het welzijn van de mensen die aan zijn zorg als bisschop waren toevertrouwd. Van hem zijn bekend de uitspraken: “Met u ben ik christen, voor u ben ik bisschop” en ook: “Heb de zondaar lief, maar haat de zonde.” Net als wij leefde ook Augustinus in een zeer roerige tijd. Het Romeinse Rijk liep op zijn laatste benen. Overal onrust en strijd… Hij heeft dit aan den lijve ondervonden: hij stierf tijdens het beleg van en vlak voor de inname
van Hippo Regius, zijn bisschopsstad, door de Vandalen.

Hoe houden we de vreugde van Pasen en het vuur van Pinksteren brandend? Wel, ik denk dat we, net als Norbertus en Augustinus, nooit de hoop moeten opgeven op betere tijden, nooit het hoofd in de schoot moeten leggen. De eeuwen door zijn er altijd lastige tijden geweest, voor de Kerk en voor de samenleving. Ik hoef u niet uit te leggen voor welke uitdagingen we vandaag de dag staan in de Nederlandse maar ook wereldwijde samenleving… En toch: in moeilijke tijden gloort er altijd licht aan de horizon. We moeten ons, ieder naar zijn of haar eigen mogelijkheden, blijven inzetten voor het goede, voor het welzijn van mensen. Dat is wat Christus van ons vraagt en waartoe Hij ons de heilige Geest heeft geschonken. Dat is waarvoor Augustinus en Norbertus zich hebben ingezet.

Door te zien met de ogen van het geloof zullen wij de werken van de Geest kunnen herkennen in de ander, en zullen ook wij dóór die Geest die werken kunnen doen tot opbouw van de gemeenschap rondom Christus. Elke dag opnieuw zijn wij geroepen om te zijn als gaven van de oogst aan God. Zo mogen ook wij staan in de lijn van leerlingen van Jezus die teruggaat op de eerstelingen van de oogst, de eerste bekeerlingen op Pinksteren, direct na Jezus’ Hemelvaart.

Frank van Roermund o.praem. is administrator van de Abdij van Berne.

Bent u door het lezen van dit artikel, dat eerder werd geplaatst in ‘Berne’ (zomer 2025), geïnteresseerd geraakt in ‘Berne’, vraag dan een abonnement aan bij: secretariaat@abdijvanberne.nl. Of bij het secretariaat van de Abdij van Berne, Abdijstraat 49, 5473 AD in Heeswijk. Losse exemplaren vindt u in Abdij van Berne, Berne Abdijwinkel en priorij De Essenburgh/Sint-Catharinadal en in de verschillende parochies van de Norbertijnen.