Arm in arm met Peerke

Met een eucharistieviering in de kapel op het Peerke Donders Park in Tilburg-Noord werd gistermiddag de verjaardag van Peerke Donders gevierd. Ook werd gistermiddag een nieuwe tentoonstelling over armoede geopend: ‘Arm in arm met Peerke’. Op deze expositie wordt in woord en beeld het verhaal verteld van twee eeuwen armoede in Tilburg. Denis Hendrickx, abt van de Abdij van Berne, was voorganger tijdens de eucharistieviering en mocht een korte bijdrage leveren voorafgaand aan de opening door Theo Weterings, de burgemeester van Tilburg. Hieronder vindt u de tekst van zijn bijdrage.

Door: Denis Hendrickx

Namens het bestuur van de stichting Petrus Donders Tilburg mag ik u allen welkom heten. En ik mag dat vooral ook doen in naam van onze voorzitter Hein van Oorschot. Hij laat zich excuseren. Vandaag immers viert hij met zijn gezin zijn 35-jarig huwelijksfeest.

Een heel bijzonder welkom aan onze burgemeester Theo Weterings (en onze commissaris Wim v.d. Donk )

Welkom aan een ieder die op een of andere wijze bijgedragen heeft aan deze tentoonstelling: van betrokkenheid bij het thema tot daadwerkelijke uitvoering. Een natuurlijk welkom aan vrijwilligers en bestuurders van onze stichting Petrus Donders.

Bij gelegenheid van de herdenking van de verjaardag van Peerke ( 27 oktober 1809 ) en de 74ste herdenking van de bevrijding van Tilburg aandacht in het paviljoen van de naastenliefde voor het vraagstuk van armoede: een gegeven dat diep snijdt in de levens van mensen die het betreft.

Het is nog maar enkele dagen geleden dat Paul Schnabel, oud directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP), in een artikel aangaf dat wij altijd 10-20% mensen zullen hebben in onze samenleving die het moeilijk hebben. Dit soort opmerkingen en conclusies doen mijn wenkbrauwen fronsen. De indruk bestaat dan zo gemakkelijk dat we ons maar bij die feiten moeten neerleggen. Zo is het nu eenmaal en zo zal het wel blijven.

De tentoonstelling die vandaag wordt geopend, laat zien dat het gezicht en karakter van armoede in de afgelopen 2 eeuwen veranderd is, maar laat ook zien dat er nog steeds mensen zijn die onder het bestaansminimum leven. En dat moet dan ook betekenen dat we er ons druk over moeten maken.

Het beeld in Nederland – in cijfers uitgedrukt – laat zien dat 10% van de mensen leeft onder de armoedegrens. Een belangrijk deel hiervan betreft eenoudergezinnen en dat betekent dat het gaat over meer dan 300.000 kinderen. En dat betekent niet direct omkomen van de honger maar wel slecht eten, minder gezond leven en minder goed presteren o.a. op school. In onze stad liggen de cijfers boven dit gemiddelde en in Tilburg-Noord ligt dat weer hoger dan het Tilburgse gemiddelde. In Tilburg-Noord valt meer dan 40% in die groep en dat percentage stijgt. Een enorm probleem op de allereerste plaats voor de personen die het betreft. Ook een enorm probleem voor het directe samenleven, voor de gemeenschapsopbouw in de betreffende buurten en wijk.

Wie arm is, kan op veel punten niet meedoen in de samenleving. Als je veel om je heen ziet gebeuren waar je niet aan deel kunt nemen omdat je er de middelen niet voor hebt, levert dat de nodige frustraties op. Je mist de uitjes, je mist lidmaatschappen van allerlei verenigingen, je kunt je verjaardag niet vieren of naar verjaardagen gaan. En nieuwe kleren kopen is ook erg beperkt.

Reeds in de eerste levensjaren wordt zo een kiem gelegd voor minder mogelijkheden in een verdere ontwikkeling voor onderwijs en loopbaan. Hun startpositie kent heel wat belemmeringen en dat werkt vaak door.

Het reeds aangehaalde artikel van Paul Schnabel signaleert nog enkele belangrijke aspecten die gelden in dit verband. Er is een groeiend gevoel van er niet bij te horen. De toegenomen en toenemende individualisering vormt daarvoor een belangrijke oorzaak. Bij een gemeenschap horen, je daar veilig voelen en daar op natuurlijke manier gecorrigeerd worden, is er nauwelijks meer. Daarmee is het ergens bijhoren, ook al heb je het materieel moeilijk, afgekalfd. De samenleving deelt zich in allerlei opzichten meer en meer in 2-en en de kloof tussen wie meedoen en niet meedoen wordt alsmaar dieper. En dan hebben we het nog niet over wat ons te wachten staat. Steeds nadrukkelijker wordt aangegeven dat ten gevolge van de klimaatverandering en milieuvervuiling zaken schaars gaan worden. Zij die de minste mogelijkheden hebben zullen dat het eerst en het nadrukkelijkst merken en dus zal de armoede alleen maar toenemen.

De man die we vandaag gedenken – Peerke Donders – heeft in zijn leven en werken in Suriname geprobeerd om de problemen van uitsluiting te verzachten. Hij klaagde wantoestanden van slavernij aan, hij ging mee met mensen die vanwege hun lepra werden verbannen.

Voortdurend die spiegel van Peerke voorhouden vormt een van de belangrijkste drijfveren voor het werk van de stichting Peerke Donders en is daarmee ook een van de belangrijkste doelstellingen van de nieuwe expositie ‘Arm in arm met Peerke’.

Met deze tentoonstelling willen we ook daadwerkelijk helpen. De toegangsprijs voor deze tentoonstelling is een gift voor de sop- en zeepplank van het Ronde Tafelhuis. Een praktisch gebaar in de geest van Peerke voor de mensen, die dat nodig hebben in deze wijk. Mensen om wie wij geven, omdat dat een kans op een leefbare wereld zo vergroot.

Het kleurt ook de samenwerking in deze omgeving van Stichting Petrus Donders, Het Ronde Tafelhuis en de Norbertijnenparochie hier in Noord. En via hen met allerlei andere religieuze en maatschappelijke instellingen.

De tentoonstelling is slechts een van de activiteiten rond het vraagstuk van armoede. In de periode van deze tentoonstelling zullen diverse andere activiteiten georganiseerd worden waarbij telkens een aspect van die toenemende armoede belicht zal worden.

Paul Spapens zal daarover namens de activiteitencommissie van de stichting Petrus Donders nog nadere toelichting geven.

Peerke herdenken is stilstaan bij zijn betekenis ten tijd van zijn leven, maar ook en vooral wat hij ons bijna 210 jaar na zijn geboorte voorhoudt: Hem gedenken heeft enkel maar zin als we zijn betekenis vandaag de dag inhoud geven. ‘Arm in arm met Peerke’ wil een spiegel zijn voor mensen van nu met het oog op morgen.

Graag nodig ik burgemeester Weterings uit om de officiële opening te verrichten.

Afbeelding: Wikimedia Commons/ Albin Windhausen