Start 900-jarig jubileum Norbertijnen

A.s. zondag 29 november start niet alleen het nieuwe kerkelijke jaar, maar start ook het jaar waarin herdacht wordt dat de orde van de Norbertijnen 900 jaar geleden is opgericht. Het belooft een bijzonder jaar te worden waarin – ook in Nederland – veel activiteiten zullen worden georganiseerd. Het jubileumjaar zal duren tot 10 januari 2022 (feest van de doop van de Heer).

Hieronder vindt u de tekst die Jos Wouters, de generaal-abt van de orde, schreef bij gelegenheid van de opening van het jubileumjaar.

Advent-Kerstmis 2020
Opening van de viering van het 900-jarig jubileum

Een jubileum is de herdenking van een gebeurtenis die een rond aantal jaren geleden plaatsvond. De professievan de heilige Norbertus en zijn eerste volgelingen op Kerstdag 1121 is het begin van een geschiedenis die al negen eeuwen duurt. In lijn met het motto van ons generaal-kapittel van 2018 (Navitas Christi, Nativitas Ordinis) kunnen we zeggen dat de dag waarop het Woord onder ons geboren werd ook de dag is waarop onze orde een geïnstitutionaliseerde realiteit werd. In beide vitaevan de heilige Norbertus wordt deze gebeurtenis gesitueerd op Kerstdag, toen de eerste premonstratenzers professie deden op de regel van de heilige Augustinus.

De vitae herinneren aan de discussies in de gemeenschap over de levenswijze die ze zouden volgen. “Sommigen van de confraters die hem volgden geloofden dat wat ze van hem hoorden, volstond om het eeuwig leven te bereiken en dat ze geen dagorde noch regel nodig hadden”. Maar de heilige Norbertus wist, allicht uit ervaring, “dat zonder dagorde en zonder regel en zonder de instellingen der H. Vaders de apostolische en evangelische voorschriften niet ten volle konden worden nageleefd” (Vita A, 12, p. 34-35). De vitae herinneren aan de verschillende mogelijkheden die voorhanden waren om een structuur te geven aan het leven van Norbertus’ volgelingen. Zouden ze de levenswijze van de cisterciënzers aannemen of die van een groep eremieten? Over de heilige Norbertus wordt gezegd, dat “hij alles overwoog in zijn hart (…) en uiteindelijk, om geen oneer aan te doen aan de kanonikale professie, waarbij hijzelf en allen die met hem wilden leven van jongs af waren aangesloten, beval de regel te halen die de H. Augustinus aan zijn volgelingen had opgelegd” (Vita B, 51, p. 89). Norbertus koos er ondubbelzinnig voor, dat zijn volgelingen reguliere kanunniken zouden zijn. Zo werd een reeds bestaande levenswijze vernieuwd en meer radicaal gemaakt. Voorts werd de keuze voor de regel van de heilige Augustinus ingegeven door Norbertus’ overtuiging dat deze regel een ordening en vernieuwing had bewerkt van het apostolisch leven, dat wil zeggen: het leven dat Christus zelf geleid had met zijn apostelen en dat voortgezet was in de vroegchristelijke Kerk. De slotzin is belangrijk: “Het apostolisch leven, dat hij (d.i. Norbertus) bij zijn prediking begonnen was te volgen, wenste hij immers te beleven” (Vita A, 12, p. 35).

De keuze van de heilige Norbertus en zijn volgelingen om hun professie als kanunniken te hernieuwen komt voort uit dezelfde inspiratiebron als het motto voor dit jubileum: ‘Met God bij de mensen’*. We zouden in dit motto een verwijzing kunnen zien naar de vita mixta, die een combinatie is van contemplatie en actie. Deze zienswijze is niet helemaal verkeerd, maar zij voert een dualiteit of zelfs een tegenstelling in tussen twee levenswijzen. Wanneer we bij de mensen zijn, dan zijn we tegelijk ook bij God. We kunnen Hem overal zoeken en vinden. Pastoraal handelen in al zijn volheid bestaat erin om  samen met de mensen God te vinden als de ‘God met ons’, de Immanuël. Vanuit deze intuïtie kan het feit geduid worden dat de eerste professie van premonstratenzers gedaan werd op Kerstdag.

In de vitae wordt Kerstmis vrij kort vermeld als de dag waarop de volgelingen van de heilige Norbertus professie deden: “Op diens regel deden allen op Kerstdag te Prémontré vrijwillig professie om ingeschreven te zijn als burgers van de stad Gods der eeuwige gelukzaligheid” (Vita A, 12, p. 35). De viering van Jezus’ geboorte verdwijnt bijna in het relaas van de discussie over de regel en zijn interpretatie. Later pas zal de bijzondere betekenis van Kerstmis als de dag van de eerste professie te Prémontré worden belicht. In veel abdijen vinden we schilderijen die de kerststal voorstellen, met in het middelpunt de pasgeboren Jezus. De heilige Norbertus en zijn gezellen kijken naar het kersttafereel. Rond de kribbe liggen de symbolen van hun wereldse waardigheid opgehoopt: hun kronen, wapenschilden en scepters. Een mooi voorbeeld van een dergelijk schilderij is dat van Anton Stevens, dat afgedrukt staat op de uitnodiging voor de opening van het jubileum op 28 november a.s. in Strahov.

De nederigheid van God en zijn overweldigende liefde nodigen ons uit onze wapens neer te leggen en mens te worden zoals Hij, arm en eenvoudig, zodat ook wij daadwerkelijk ‘bij de mensen’ kunnen zijn. Deze verklaring van onze professie is een verdere uitwerking van de toewijding van de eerste premonstratenzers, die het leven van Jezus met zijn apostelen beschouwden als een voorbeeld voor hun eigen leven in gemeenschap en daarbuiten als verkondigers en herders. In een leven van eenvoud herkenden zij de grondslag voor een doeltreffend pastoraal handelen. Nergens wordt dit voorbeeld van ontwapenende eenvoud zo sprekend getoond als in het kersttafereel.

Het woord ‘jubileum’ is diep geworteld in de Bijbel. In hoofdstuk 25 van het boek Leviticus wordt het jubeljaar beschreven als een jaar van genoegdoening en herstel, een tijd waarin het volk Gods terugdenkt aan de genade die het ontvangen heeft. Moge deze viering ons helpen om de wortels van onze gemeenschappelijke roeping te herontdekken!

God, onze Vader,
in uw eeuwige wijsheid en eindeloze genade
hebt Gij de heilige Norbertus geroepen
om mee te werken aan de hervorming van de Kerk van zijn tijd.

Geïnspireerd door het voorbeeld van de eerste christenen,
wilde hij de Heer volgen in het voetspoor van de apostelen
door een leven te leiden in gemeenschap
en de blijde boodschap te verkondigen aan het volk.

In 1121 koos de heilige Norbertus Prémontré
als de eerste haard van een vernieuwd kanonikaal leven
en het witte habijt als teken van de Verrijzenis.

Dankbaar vieren wij het 900-jarig jubileum
van onze aanwezigheid en onze bescheiden dienst in de Kerk.

Laten wij met ijver en edelmoedigheid
haarden van uw liefde bouwen in deze wereld.

Stort de liefde van uw heilige Geest uit
over onze gemeenschappen,
zodat zij – overvloeiend van liefde – allen omarmen.

Dat vragen U door Christus, onze Heer.

Amen.

(Gebed uit de kerstbrief 2016 van abt-generaal Thomas Handgrätinger)

Zalig Jubeljaar en vrolijk Kerstfeest,

Genegen groet,

Jos Wouters o.praem., abt-generaal

* De drie volgende zinnen werden niet vertaald, omdat ze slaan op de Engelse vertaling (With God among the people) van de originele, Duitse versie van het motto Mitt Gött bei den Menschen. ‘Met God bij de mensen’ geeft goed weer wat er in het Duits mee bedoeld wordt.