Door: abt Denis Hendrickx
Lezingen: Sirach 50,1-13a; Romeinen 12, 1-8 en Matteus 25, 14-30

We vieren vandaag onze stichter Norbertus. Als edelman geboren rond 1080 in Gennep, opgegroeid aan de koorschool bij de Kanunniken in Xanten. Daar begon een carrière met briljante vooruitzichten, maar in Vreden breekt er tijdens een tocht te paard een geweldig onweer los. De bliksem gooit hem van zijn paard. Daar hoort hij de stem: “Stop met het verkeerde te doen, doe het goede, zoek de vrede en ga haar achterna.”

Hij verlaat te voet Duitsland om in Zuid-Frankrijk officiële toestemming te vragen om te prediken. Enthousiast trekt Norbertus door heel Europa terwijl hij de blijde boodschap verkondigt. Dankzij de vriendschap met de bisschop van Laon, stopt de rondtrekkende pelgrim met zijn tocht en vestigt zich in de huidige bossen van Saint Gobain. Uiteindelijk vindt hij Prémontré en – zo staat er geschreven – “Hier zal mijn plaats en mijn rust zijn, hier, door Gods genade, zullen velen het heil kennen.” Aan zijn eerste tochtgenoten, gekleed in het wit zoals de engelen in de verrijzenis verkondigen, geeft hij de Regel van Augustinus om God te zoeken in een leven van liefde.

Een gemeenschap geboren. Vandaag gedenken we hem die aan het begin stond en in wiens voetsporen wij mogen verder trekken. Laat ons daartoe bidden om in het spoor te blijven en verder te trekken en laten we dat doen met woorden van de Kyriëlitanie.

Overweging

Tijdens het jubileumjaar in 2021 werd in de abdij van Strahov in Praag de sarcofaag met het stoffelijke resten van onze stichter Norbertus geopend. De resten van zijn lichaam werden in een glazen kist in het koor geplaatst. In dat jaar is de schedel van Norbertus gescand en minutieus opgemeten. Daarna is het hoofd van Norbertus gereconstrueerd.

Het lijkt me onbegonnen werk om een portret van Norbertus te maken dat zijn uiterlijk en innerlijk getrouw weergeeft en dan ook nog met de hoop dat het de mensen van vandaag, van deze tijd, aanspreekt. Fotografie bestond in die tijd helemaal nog niet en zonder twijfel heeft Norbertus nooit geposeerd voor een portretschilder. Als ik in een van onze abdijen een schilderij zie dat Norbertus voorstelt, en waar dan onder geschreven staat ‘Vera efficies‘ – de ware voorstelling – dan zult u het met mij eens zijn dat ik daar gerust mijn twijfels bij mag en kan hebben. En zo hebben we in de loop der tijd dan ook allerlei verschillende voorstellingen gekregen van onze ordestichter. Soms zien we een heel ascetische figuur, maar als bijvoorbeeld Rubens hem uitbeeldt dat wordt het begrijpelijk als we deze kunstenaar wat meer kennen, een corpulent figuur. Soms zien we hem als een grote gestalte afgebeeld, en een andere keer weer als een kleine. De ene keer heeft hij een meestal veel te grote monstrans in zijn hand, de andere keer een olijftak. En het komt voor dat hij met beiden wordt afgebeeld.

Een veel belangrijkere vraag dan hoe hij er uit heeft gezien is natuurlijk: Wie is hij geweest? Hoe heeft hij gestalte gegeven aan het evangelie? Hoe heeft hij zich ingezet voor Gods koninkrijk en welke zijn de vruchten van de Heilige Geest geweest in het leven van Norbertus? En de vraag is dan: Wie zal het ons vertellen want we bezitten van Norbertus geen enkele geschreven tekst?

We beschikken over twee belangrijke levensbeschrijvingen van hem, het z.g. Vita A en Vita B. Deze beschrijvingen zijn zo’n 20 tot 30 jaar na zijn dood geschreven. We weten in ieder geval dat zijn leven kort is geweest. Zijn echt actieve leven als ordestichter en als Aartsbisschop van Maagdenburg omvatte slechts 15 jaar. En in die 15 jaar moest hij dan nog heel veel tijd besteden aan zijn preektochten en tijdrovende reizen. We kunnen daar misschien de conclusie aan verbinden dat hij een actieve, rusteloze en bijna jachtige ijveraar is geweest voor dat koninkrijk van God.

Welke vruchten van de Geest komen duidelijk in zijn leven naar boven? Een bijzondere vrucht van de Geest is zeker  zijn voortdurende inspanning om vrede te bewerkstelligen. Norbertus staat bekend als een echte vredestichter in zijn tijd. We weten van zijn pogingen om keizer en paus met elkaar te verzoenen. Hij bemiddelde dikwijls in veten tussen vorsten en edellieden en hij riep tijdens zijn vele prediktochten ook de gewone man en vrouw op tot vrede en verzoening.   

Hoezeer we hem ook kennen om zijn kritiek op allerlei kerkelijke praktijken, we mogen er van uit gaan dat hij dat vooral heeft gedaan vanwege zijn grote liefde voor de kerk. Hij zette zich nagenoeg voor 100% achter de hervormingspogingen van Paus Gregorius en trok onvermoeid heel Europa door om vooral ook de clerus tot een verandering van levenswijze te brengen en tot een eerlijke beleving van het evangelie.

Onze stichter heeft zich ook en vooral door het gemeenschapsideaal laten inspireren. De woorden uit de Romeinenbrief welke we zojuist gelezen hebben zijn dan weliswaar 2000 jaar oud, maar nog immer actueel.

Norbertus opende in zijn tijd en op zijn eigen manier met zijn eigen mogelijkheden wegen naar toekomst. Zoveel jaren later bevinden wij ons op zijn uitgestippelde weg. Ons dagelijks leven als abdijgemeenschap, onze betrokkenheid met de ons omringende geloofsgemeenschappen, het samenleven in die verschillende gemeenschappen… het vraagt er om voortdurend ruimte te scheppen voor die nieuwe toekomst.

Met zo’n boodschap trok Norbertus rond, tot zo’n boodschap heeft hij ons geroepen. Laten wij elkaar blijven uitnodigen tot zo’n volgelingen, dat we ons verbonden weten, dat het wit mag zijn onder elkaar, dat het wit mag worden waar we nu nog zoekend zijn.

Amen.