Door: Joost Jansen o.praem.

Enkele weken geleden ben ik voor het eerst in Lourdes geweest en ik ben bekeerd. Ik houd niet van grote toeristische attracties en daarom huiverde ik naar Lourdes te gaan. Die huiver had niet gehoeven. Ik heb daar veel mensen ontmoet die uiterst kwetsbaar zijn en bij Maria troost, hoop en bemoediging ervaren. Wanneer mensen lijden, vallen alle oppervlakkigheden weg. De mens is dan ‘puur natuur’, met al zijn blessures. ‘Zie de mens’, zei Pilatus toen hij de gemartelde Jezus aan de mensen toonde. Zo is dus de mens en die heb ik in Lourdes ontmoet. Zij ervaren dat Maria hen omarmt, beschermt, troost, bemoedigt. Maria die zelf het lijden heeft doorstaan, zo hebben we gehoord. Een zoon verliezen is al een groot verlies, je zoon Jezus op deze manier zien sterven is wellicht een nog groter verdriet. Maria is een gelouterde vrouw geworden.

Sinds 2018 vieren we op Tweede pinksterdag Maria, Moeder van de Kerk. Maria wordt dus in het licht van de heilige Geest geplaatst, de Geest die ons gisteren is geschonken. De Geest die al ver vóór Pinksteren tot Maria is gekomen want zij heeft ontvangen van de heilige Geest en is zo moeder van Jezus geworden. Later ontdekte men dat ze zo ook Moeder van God is. En nu Moeder van de Kerk. Waar is dat gebeurd? Niet in de burelen van het Vaticaan maar aan de voet van het kruis van haar zoon. We hoorden hoe Jezus Maria zag. Ongelofelijk, een mens die aan het sterven is ziet een ander, zijn moeder, en denkt gelijk aan wat na zijn dood kan gebeuren. Hij vertrouwt zijn leerling aan haar toe. Wij weten echt wel dat het hier gaat om de geliefde leerling, de apostel en evangelist Johannes. Echter zijn naam wordt niet genoemd en dat is van belang. Het gaat hier om iedere leerling, dus ook om ons. In de mate dat we ons leerling-van-Jezus weten, krijgen we Maria als moeder. En omdat de Geest met Pinksteren ons tot kerk heeft gemaakt, is zij Moeder van de Kerk. Zo simpel is het…

Maar dan… want we kunnen het allemaal mooi uitleggen, het heeft dan nog geen impact op ons eigen bestaan. Wat betekent het dat Maria als moeder een stempel op de kerk drukt? Het zou toch van invloed moeten zijn op gelovig bestaan! Wellicht dat Maria ons kan leren om meer te luisteren naar de stem van de zwakke en kwetsbare in onze samenleving. Of dat we het aandurven om zoals de mens in de tuin van Eden tevoorschijn te komen, de angst voorbij en in onze kwetsbaarheid voor God te durven staan. Daar is nogal wat moed voor nodig, lijkt me. We kunnen ook denken aan de plaats van de vrouw in de kerk. Gelukkig zit er op dat vlak beweging.

Wanneer we denken aan moeders dan is dit natuurlijk cultureel bepaald. Vaak wordt dan naar voren gehaald hoe kinderen uit school thuis kunnen komen om bij moeder op verhaal te komen. Hoe idyllisch is dit vandaag. We leven echt in een andere tijd met kinderen die al vroeg de sleutel van het huis hebben omdat beide ouders werken. Het klassieke moederbeeld is nogal veranderd. En toch blijft een moeder een eigen rol vervullen: ontvankelijkheid omdat zij ontvangen heeft, duurzaamheid omdat je altijd moeder blijft, liefde omdat je leven hebt gegeven.

Zo is ook onze Maria, ons moeder, moeder van ons als kerkgemeenschap. De plaats waarop ze dit aspect van haar moederschap heeft ontvangen, is van betekenis: onder het kruis. Niet ergens op een idyllische plek, of na Pasen wanneer Jezus bij zijn leerlingen binnenbreekt. Haar moederschap heeft te maken met sterven en doorgaan, met afsterven en de keer maken naar nieuwe mogelijkheden, naar een toekomst waarin het woord van Jezus leidend is en geestkracht geeft.

Op de esplanade in Lourdes vroegen twee oudere mensen ringen te zegenen. Ze kwamen uit Mexico en hadden lang gespaard voor deze reis. Ze hadden de ringen gekocht voor hun verdere tocht als echtpaar, voor de jaren die hen nog samen gegeven zouden worden. Ik zag twee kwetsbare mensen met heel veel liefde. Maria troostte en bemoedigde hen. Ik heb hun ringen gezegend en ik weet dat Maria op deze manier echt hun moeder is en door hen heen moeder van de kerk.