Door: Joost Jansen o.praem.
In de dieren- en de plantenwereld kennen we de wet van ‘survival of the fittest’: de sterke overleeft, het zwakkere dier of de plant sterft op een gegeven moment uit. Het klinkt wellicht hard maar zo is onze schepping, die wereld door God goed geschapen. ‘En Hij zag dat het goed was’, staat er geschreven… De mens is geschapen om de aarde te behoeden, er goed mee om te gaan. Toch zijn de mammoeten eens uitgestorven en zijn we ons gelukkig ervan bewust dat als we er niets aan doen, nog veel meer moois ten onder gaat. Geldt dit ook voor de mens?
We hoorden over Lazarus die aan de poort van een rijke man lag. Er zijn vele mensen als Lazarus vandaag. Ook volkeren die aan de poort van de rijke landen liggen. Ik hoor biljonairs zeggen dat het hun eigen schuld is, dat het in de natuur er ook zo aan toegaat. Die zelfde mensen zeggen dat empathie een Europese ziekte is. Het is nergens voor nodig om je met anderen te bemoeien. Niet dat deze mensen vrekkig zijn. De rijke (die overigens naamloos is) feest met zijn maten, hij deelt in kleine kring, zijn éigen kring. De arme die aan zijn deur ligt, ziet hij niet. Gelukkig is er bij Lazarus een hond die hem wel als mens herkent, de hond likt, hoe empathisch (!), zijn zweren. Een schrijnende situatie.
Je zou deze parabel van Jezus zo in onze tijd van polarisatie kunnen plaatsen. Rijk tegenover arm. Paus Leo heeft in een lang interview, zijn eerste, zijn bewogenheid geuit over de steeds groeiende kloof in onze wereld tussen tussen de inkomens van de arbeidersklasse en het geld dat de rijksten ontvangen. De directeur van zestig jaar geleden verdiende vier tot zes keer meer dan de arbeider, vandaag is dit zeshonderd keer meer. De paus: als een biljoen meer in de portemonnee het enige is dat voor jou van waarde is, dan hebben we een groot probleem.
En nog steeds ligt die Lazarus aan de deur. Hij heeft één belangrijk kleinood: zijn naam. Lazarus betekent ‘God helpt’. De rijke heeft geen naam, Lazarus wel. God helpt hem ook bij zijn sterven door hem door de engelen in de schoot van Abraham te brengen. We zingen dit vaak aan het einde van een uitvaart: In paradisum… Dat de engelen u mogen geleiden in het paradijs… om samen met de arme Lazarus de eeuwige rust te vinden. De rijke, zoals iedere mens, sterft ook en dan is er een punt gezet achter zijn leven. Aan wat hij heeft opgebouwd of afgebroken daar is niets meer aan te veranderen. Is er dan geen barmhartige God? Zeker, maar de afstand die de rijke in zijn aardse leven heeft opgebouwd ten opzichte van zijn arme naaste, die afstand is na zijn dood onherroepelijk. Hij probeert het nog, voor zijn broers. Dat is mooi van die rijke, toch nog enige consideratie. Maar die broers behoren waarschijnlijk tot zijn klasse. Kan God dan niet ingrijpen? Hij is toch de Barmhartige? Zijn ingrijpen ligt al twee eeuwen voor het oprapen: ze hebben Mozes en de profeten, ze hebben de verhaal van de Bijbel.
Die hebben wij ook: Mozes, de Profeten, de Psalmen en het verhaal van Jezus. Is dat ook voor ons voldoende? Voldoende voor wat? Om een klein beetje mee te helpen aan het dichten van de kloof tussen arm en rijk, bijvoorbeeld. Om te werken aan het repareren van al die gaten in de cohesie in onze dorpen. Om het grote graaien tegen te werken want de geldzucht brengt meer en meer twist en bekvechten voort. Paulus in de tweede lezing heeft het zo mooi over het strijden van de goede strijd. Daar heb je andere wapens voor nodig dan al het militaire materieel dat we nu voor miljarden aanschaffen. De wapens van de goede strijd liggen voor het oprapen, of liever gezegd, we hebben ze al. Wat denkt u van het zien van de ander die aan onze deur ligt, zoals de Lazarus uit het evangelie. We hebben onze handen waarmee we iemand kunnen ondersteunen, of zo maar de hand reiken in een gebaar van vrede en verzoening. We hebben onze voeten om met een ander mee te lopen en een kilometer meer te gaan dan strikt noodzakelijk is. Bovenal hebben we ons hart dat we kunnen laten spreken.
Er zijn toekomstspecialisten die zeggen dat als wij er niets aan doen, de mens ’n keer zijn eigen ondergang tegemoet gaat. Hoe bescheiden ook: we kunnen er wat aan doen. Niets doen is geen optie. We hoeven alleen maar het verhaal van Jezus open te leggen en te doen wat Hij ons heeft voorgedaan.